Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΗΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗΣ ΣΥΜΒΙΩΣΗΣ ΣΤΗ ΚΥΚΛΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΣΙΝΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ

Ξενοφών Σπηλιώτης

Καθηγητής

Η βιομηχανική συμβίωση αποτελεί ένα βιώσιμο και οικολογικά ολοκληρωμένο βιομηχανικό μοντέλο. Είναι μοχλός και κινητήρια δύναμη για την ανάπτυξη της κυκλικής οικονομίας, ενόψει της Βιομηχανίας 4.0. Η κοινή χρήση πόρων μεταξύ διαφορετικών εταιρειών και η ενσωμάτωση πληροφοριών κατά μήκος της αλυσίδας αξίας από τον προμηθευτή έως τον καταναλωτή, θεωρούνται πυλώνες για την ανάπτυξη της Βιομηχανίας 4.0.

Ο τελικός στόχος των μοντέλων βιομηχανικής συμβίωσης είναι να ενθαρρύνουν τις ανταλλαγές και την ιδέα του διαμοιρασμού μεταξύ των εταιρειών και, ως εκ τούτου, να εξαφανίσουν τη παραδοσιακή έννοια των αποβλήτων. Με αυτόν τον τρόπο, υποψήφια υλικά που πρόκειται να ανταλλαγούν θεωρούνται οικονομικά αγαθά. Αυτό επιτρέπει τη δημιουργία σημαντικών πλεονεκτημάτων για τις επιχειρήσεις και την κοινότητα, τόσο από οικονομική όσο και από περιβαλλοντική άποψη. Από οικονομική άποψη, η επαναχρησιμοποίηση των προϊόντων μπορεί δυνητικά να οδηγήσει στη μείωση του κόστους παραγωγής, χρησιμοποιώντας χαμηλού κόστους δευτερογενείς πόρους και/ή διαθέτοντας απόβλητα απο παραγωγικές διαδικασίες. Από περιβαλλοντική άποψη, αντίθετα, τα οφέλη συνδέονται με τη μείωση της κατανάλωσης πόρων (νερό, άνθρακας, πετρέλαιο, λιπάσματα κ.λπ.), των εκπομπών στο νερό και την ατμόσφαιρα, τη παραγωγή αποβλήτων και την επακόλουθη διάθεσή τους σε χώρους υγειονομικής ταφής.

Η ανάπτυξη των περιοχών βιομηχανικής συμβίωσης είναι μια προσέγγιση “από τη βάση προς την κορυφή”. Οι σχέσεις μεταξύ των εταιρειών αναπτύσσονται ανεξάρτητα, ακολουθώντας μακροπρόθεσμο προγραμματισμό. Οι σχέσεις αυτές βασίζονται σε ειδικές συμφωνίες μεταξύ δύο ενδιαφερομένων που αποφασίζουν να πραγματοποιήσουν ανταλλαγές υλικών, ενέργειας, νερού, υποπροϊόντων ή ακόμη και υπηρεσιών. Μελέτες δείχνουν ότι η τοπική οικονομία και η οικονομική γεωγραφία πρέπει να είναι το σημείο εκκίνησης για την ανάπτυξη της βιομηχανικής συμβίωσης με το τρόπο αυτό.

Η εφαρμογή της βιομηχανικής οικολογίας και των οικολογικών βιομηχανικών δικτύων παραμένει σε πρώιμο στάδιο στην Ελλάδα. Η ελληνική νομοθεσία δεν ενσωματώνει ούτε ορίζει Περιβαλλοντικά Βιομηχανικά Πάρκα, ενώ το πρότυπο της «βιομηχανικής συμβίωσης» δεν έχει ακόμη εφαρμοστεί.

Οι περιφερειακές αρχές σε συνεργασία με τις τοπικές επιχειρήσεις οφείλουν να ανιχνεύσουν τις δυνατότητες που αναφύονται μεταξύ συμπληρωματικών παραγωγικών φορέων και να ενθαρρύνουν συνέργειες και εθελοντικές συμφωνίες αυτού του τύπου, παρέχοντας διευκολύνσεις αδειοδοτήσεων και δημιουργίας στοιχειωδών υποδομών, όπου χρειαστεί. Παράδειγμα τέτοιων συνεργειών για τη περιοχή της Λάρισας μπορεί να αποτελέσει το σύμπλεγμα των βιομηχανιών τροφίμων που λειτουργούν στη περιοχή με τα παραγόμενα απόβλητά τους να τροφοδοτούν μονάδες παραγωγής βιοαερίου, κεραμοποιΐες κλπ. Σε μια τέτοια εξέλιξη σημαντικό ρόλο θα κληθεί να διαδραματίσει και το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας με τα ερευνητικά του εργαστήρια που ειδικεύονται σε εφαρμογές και τεχνολογίες αξιοποίησης αποβλήτων και υποπροϊόντων προς δευτερογενείς πρώτες ύλες. Τα οφέλη εφαρμογής τέτοιων πολιτικών, δεν εξαντλούνται στην εξοικονόμηση πόρων, αλλά επεκτείνονται και στη βελτίωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος των συμμετεχουσών επιχειρήσεων, αλλά και της Περιφέρειας που ενθαρρύνει και βοηθά στην υλοποίηση πολιτικών βιομηχανικής συμβίωσης με άξονα τη κυκλική οικονομία και τη πράσινη ανάπτυξη.